Eva Kwakman nieuwe Rijnlander van het Jaar

Eva Kwakman is Rijnlander van het Jaar 2021. De juriste kreeg de wisseltrofee – een authentiek stukje Romeinse limes – uit handen van Jaap Peters tijdens het Rijnland Praktijk Festival op 16 september 2021 in Deventer. Zij was daar om een workshop te geven met de titel Rijnlands werken in het strafrecht. Eva Kwakman is landelijk officier van justitie Huiselijk Geweld en Zeden, vanuit welke rol zij intensief samenwerking zoekt met vakmensen tot ver buiten de grenzen van haar eigen organisatie.

Hieronder de motivatie die de jury meegaf.

Dames en heren

Rijnlander van het Jaar

word je niet zomaar…

• Dan moet je wel bijzonder hardnekkig vasthouden aan de Rijnlandse waarden
• Dan moet je dat wel een heel poosje volhouden bovendien
• Dan moet je ook nog eens opmerkelijke daden hebben laten zien
• En, punt 4, mensen in je omgeving danig hebben geïnspireerd de Rijnlandse weg te gaan.

Omwille van dat laatste reiken wij natuurlijk de prijs uit van Rijnlander van het Jaar, juist, omdat we graag zien dat de Rijnlander van het Jaar zoveel mogelijk anderen inspireert hun best te doen de volgende Rijnlander van het Jaar te worden.

Of Rijnlander van twee jaar, zoals de vorige is overkomen. Dat kwam natuurlijk door corona. Maar Ruth Maas, bestuurder van Zorgcentra de Betuwe – want die was het van 2019 tot vandaag – heeft dat dubbel en dwars waargemaakt.

Niet alleen heeft zij elk – al dan niet virtuele - podium beklommen waarvoor ze maar werd uitgenodigd om haar authentieke Rijnlandse verhaal te laten horen, ze heeft het ook elke dag in de praktijk waargemaakt.

Zoals bij iedereen in het geheugen staat gegrift sloeg de eerste corona-golf nergens zo hard toe als bij de kwetsbare ouderen die we hadden toevertrouwd aan de verpleeghuiszorg. Het waren voor wie er werkte dramatische en zelfs traumatische tijden. Bij een feestelijke gebeurtenis als de uitreiking van de prijs voor de Rijnlander van het Jaar misschien maar even niet al te diep op ingaan. Maar heftig was het zeker.

Waar menig bestuurder in de langdurige zorg een hoop bestuurlijke drukte om zich heen organiseerde, teneinde niets aan toeval over te laten, klaagde Ruth Maas opmerkelijk genoeg over hoe eenzaam zij zich voelde. Want als Rijnlander weet zij natuurlijk: het toeval moet je aan de vakmensen in de voorste linie overlaten. Die zijn daar veel beter in.

Voor bestuurders met een groot verantwoordelijkheidsgevoel – en dat zijn de meesten – is dat best een puzzeltje om op te lossen. Ruth vertelt daar graag haar zeer persoonlijke en buitengewoon leerzame verhaal over. En het liefst had zij haar titel Rijnlander van het Jaar dan ook helemaal niet ingeleverd.

Maar vandaag gaat dat dan toch gebeuren. De wisseltrofee dan; de roem is eeuwig.

Rijnlander van het Jaar 2021 is geworden…

• Niet iemand uit de zorg. Hoewel daar meer mooie Rijnlandse dingen gebeuren.
• Niet iemand uit gemeenteland. Hoewel je daar soms van heel stevige Rijnlandse huize moet komen om te blijven staan in de gekte.
• Niet iemand uit het bedrijfsleven. Hoewel daar het woord Rijnlands in belangrijke beleidsdocumenten staat, komen er toch wat meer daden in de praktijk bij kijken om de titel in de wacht te kunnen slepen.
• Niet iemand uit de politiek. Hoewel het woord Rijnlands in steeds meer partijprogramma’s verschijnt, ziet de jury ook hier graag wat meer daden bij het woord. Dames en heren, doet uw best – het land schreeuwt erom.

De Rijnlander van het Jaar 2021 komt uit een voor velen misschien onverwachte hoek; uit de hoek van Justitie.

Justitie? Rijnlands ging toch over organiseren?

Zeker! Over het organiseren van de samenleving. Met alles wat daar bij hoort. Bij het organiseren van een samenleving als geheel horen organisaties eigenlijk helemaal niet zo’n grote rol te spelen als ze nu doen. En ook de economie, waar economen het vaak over het Rijnland Model hebben, staat wat de jury betreft op een veel te hoog voetstuk.

Misschien wel de belangrijkste sociale technologie die ons ten dienste staat bij het organiseren van de samenleving is ons rechtssysteem. Dat wisten de Romeinen al.

En, voor wie na het zien van alle Amerikaanse series dat even vergeten was, daar komt ons rechtssysteem vandaan. Niks regels zijn regels, het is de geest van de wet die hier belangrijk is. In samenhang met het vakmanschap uit andere disciplines die een samenleving vorm geven.

De wet is hard, zeker, het is nu eenmaal de wet. Maar tegelijk beseften de Romeinen dat die wet verzacht moet kunnen worden door middel van de kunst van het goede en van het billijke. Het huwelijk tussen de dogmatiek en de anti-dogmatiek vormt de rechtsgeleerdheid.

De Rijnlander van het Jaar 2021 noemt dat de vader- en de moederrol.  De vader is streng – ‘er zijn grenzen’ - de moeder is zacht – dader en slachtoffer maken deel uit van dezelfde samenleving.

Dat geldt zeker voor de wereld van de Rijnlander van het Jaar 2021, de wereld van Huiselijk Geweld en Zeden. Een wereld waar dader en slachtoffer beiden soms even kwetsbaar zijn en bovendien soms samen de Kerst moeten vieren. Om in die complexe wereld goed werk te kunnen doen moet je niet je eigen tak van sport belangrijk maken, maar werkgemeenschappen smeden met vakmensen uit met name het sociale domein. Centraal staat niet de organisatie, maar de samenwerking tussen vakmensen uit de wereld van de Politie, de Reclassering, de Raad voor de Kinderbescherming, Veilig Thuis, de Veiligheidshuizen, ziekenhuizen, hulpverleningsorganisaties, instellingen en vele anderen.

Maar enfin, vanaf hier kan ze voortaan beter het verhaal zelf vertellen.

Rijnlander van het Jaar 2021 is geworden

De Landelijk officier van justitie Huiselijk Geweld en Zeden

Eva Kwakman